آداب روزه - درجات روزه

بسم الله الرحمن الرحیم 

شهر رمضان الذی انزلت فیه القرآن 

عالم ربّانی احمد بن محمد مهدی بن ابی ذر ملقب به ملا احمد نراقی که دارای صفای باطن و تهذیب نفس و کرامات است در کتاب شریف معراج السّعاده پس از آنکه تمام کتابش را که 701 صفحه است صرف تشریح راههای کسب صفات ممدوح و طرد رذائل نفسانی کرده است، تقریبا در صفحات انتهایی کتاب ( صص 692 – 694 انتشارات علمیه اسلامیه - 1348) پس از بیان طهارت و نماز و ذکر و دعا و تلاوت قرآن از روزه و به این ترتیب نوشته است: 

    

بدانکه ثواب روزه بسیار و اجر آن بیشمار است و آیات و اخبار وارده در فضیلت آن خارج از حد احصا و بیرون از حیز اظهار و تذکار است و همه آنها در کتب احادیث مذکور و در السنه و افواه مشهور است و احتیاج بذکر آنها در این مقام نیست بلکه در اینجا اشاره ببعضی از آداب باطنیه و ظاهریه روزه می شود و بدانکه سزاوار روزه دار آنست که چشم خود بپوشاند از هر چه نظر کردن بر آن حرام است یا مکروه است یا دل را از یاد خدا مشغول می سازد و محافظت نماید زبان خود را از جمیع آفات و معاصی متعلقه بزبان [ ص 693 ] و گوش خود را نگهدارد از هر چه شنیدن آن حرام یا مکروه است و شکم خود را بازدارد از غذاهای حرام و شبه ناک و همچنین سزاوار آنست که در هنگام افطار از حلال اینقدر چیز بخورد که کل بر معدۀ او نباشد چه سّر امر روزه داشتن آنستکه قوۀ شهویه مقهور و ضعیف شود و تسلط شیطان کمتر گردد تا نفس قدسی از درجۀ بهیمیت ترقی نموده متشبّه بملائکه گردد و در او آثار تجرّد و روحانیّت حاصل شود و هرگاه کسی آنچه چاشت نخورده و مقابل آنرا در شام بخورد چگونه این مطلب دست میدهد خصوص هرگاه هم همچنانکه عادت اکثر اهل این عصر است الوان اطعمه که در ماه مبارک صرف می کنند در ماههای دیگر صرف نمینمایند و شکی نیست که چون معده از غذای چاشت خالی باشد تا وقت شام رغبت آن بیشتر و اشتهای آن افزونتر می گردد پس چون در آنوقت برغبت تمام الوان طعام را بقدر چاشت و شام بلکه زیادتر بخورد لذّت آن بیشتر و قوّت آن فزونتر میگردد و قوۀ شهویۀ او بهیجان می آید و آنچه مقصود از روزه بود نتیجه بر عکس میبخشد پس روزه دار باید لااقل همان غذایی که در شبهای غیر روزه می خورد بخورد و خوراک روز خود را به آن ضم نسازد تا سودی از روزه ببیند. و از جمله آداب روزه دار آنستکه در هنگام افطار دل او مضطرب باشد و در میان  خوف و رجا معلق باشد چه نمیداند که روزۀ او مقبول شده یا نه و این حالیست که باید در آخر هر عبادتی باشد....

درجات روزه

و محفی نماند که از برای روزه سه درجه است:

اول روزه عوام و آن عبارت است از اینکه در روزها شکم و فرج خود را از مقتضای شهوات آنها محافظت نمایی و این روزه فایده نمی بخشد مگر مجرد استخلاص از عذاب [ ص 694 ]

دوم روزه خواص و آن عبارت است از آنچه مذکور شد بزیادتی محافظت چشم و گوش و زبان و دست و پا و جوارح و اعضا از معاصی و گناهان و بر این روزه مترتب میگردد آنچه از برای روزه دار وعده داده شده از ثوابهای بی پایان.

سوم روزه خواص خواص و آن عبارت است از آنچه مذکور شد با محافظت دل از اشتغال بافکار دنیویه و اخلاق رذیله و نگاهداشتن آن از غیر خدا بالکلیه و افطار اینروزه ها یا در صبح قیامت است یا بیاد غیر خدا کردن و حاصل اینروزه رو گردانیدن از غیر خداست چنانکه فرمود قل الله ثم ذرهم بگو خدا و هر چه غیر اوست واگذار و این روزه انبیا و صدّیقین و مقرّبین است و ثمرۀ این روزه فوز بمشاهده جمال لقای الهی است و رسیدن بچیزیکه هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بخاطر احدی خطور نکرده و بدانکه مقتضای اخبار متواتره و تصریح جمعی از علمای طایفۀ علیه شیعه است که هر گاه کسی خالص از برای خدا ماه رمضان را روزه بدارد و در آنماه باطن را از اخلاق ذمیمه پاک سازد و اعضای ظاهره را از معاصی نگاهدارد و از حرام در خوراک و پوشاک و مسکن اجتناب نماید و بجز حلال غذایی نخورد و در خوردن حلال هم افراط نکند بلکه بنحوی باشد که در هر وقت روز و شب الم گرسنگی را بیابد و فی الجمله مواظبت نماید بر نمازهای نافله و بعضی از ادعیه و آدابیکه در این ماه مبارک سنّت شده مستحق مغفرت الهی و خلاص از عذاب اخروی میگردد پس اگر اینشخص از طایفۀ عوام باشد صفای نفسی از برای او حاصل می شود که باعث استجابت دعاهای او گردد و اگر از علما و اهل معرفت باشد لشگر شیطان از حوالی قلب او کوچ میکند و از برای او بعضی از اسرار منکشف میشود و خصوص در شب قدر زیرا که آنشبی است که در آن اسرار منکشف میشود و از فیّاض انوار بر دلهای پاک افاضه میشود و مناط عمده در رسیدن باین موهبت عظمی کم خوردنست بنحویکه الم گرسنگی را در آنوقت احساس کند. 

.... 

با توجه به عدم پخش صدای شجریان می توانید از این لینک + ربنای شجریان و از این لینک + مناجاتی که استاد شجریان برای ماه مبارک خوانده است را دریافت کرده و گوش کنید. خیلی التماس دعا دارم:

این دهــان بستی دهــانی باز شـــد
کـو خـورنده‌ی لــقمـه های راز شـــد
لــب فـروبــند از طـعـام و از شـــــــراب
ســـوی خوان آسـمــانی کن شـــتاب
گـر تــو این انبان ز نـان خــالی کـــنی
پـر زگـــوهــــر هـــای اجــــلالی کـــنی
 طــفل جـان از شـیر شــیطان بــاز کن
بــــعـــد از آنـــش بـا مـــلک انـــباز کــن
چند خوردی چرب و شیرین از طـعــام
امـــتحـــان کــن چـــند روزی با صــیام
 چــند شــب ها خواب را گشتی اسیر
یــک شـــبی بــیدار شــو دولـــت بـگیر
مثنوی معنوی - مولوی